poezja polska - serwis internetowy

STRONA GŁÓWNA ˇ REGULAMIN ˇ WIERSZE UŻYTKOWNIKÓW ˇ IMAK - MAGAZYN VIDEO ˇ AKTUALNOŚCI ˇ FORUMPoniedziałek, 09.12.2024
Nawigacja
STRONA GŁÓWNA

REGULAMIN
POLITYKA PRYWATNOŚCI

PARNAS - POECI - WIERSZE

WIERSZE UŻYTKOWNIKÓW

KORGO TV

YOUTUBE

WIERSZE /VIDEO/

PIOSENKA POETYCKA /VIDEO/

IMAK - MAGAZYN VIDEO

WOKÓŁ POEZJI /teksty/

WOKÓŁ POEZJI /VIDEO/

RECENZJE UŻYTKOWNIKÓW

KONKURSY 2008/10 (archiwum)

KONKURSY KWARTAŁU 2010 - 2012

-- KONKURS NA WIERSZ -- (IV kwartał 2012)

SUKCESY

GALERIA FOTO

AKTUALNOŚCI

FORUM

CZAT


LINKI

KONTAKT

Szukaj




Wątki na Forum
Najnowsze Wpisy
Co to jest poezja?
Proza poetycka
playlista- niezapomn...
Ksiądz Jan Twardowski
Bank wysokooprocento...
...PP
slam?
Poematy
"Na początku było sł...
Cytaty o literaturze
Ostatnio dodane Wiersze
Ludzie z pociągu
Podszepty
Wyśnienie
Wakacyjne uczucia
Wszystko jest poezją
Astrid i Tove
Przez ciernie do gwiazd
w sen głęboki
Pretensja do ciszy
miasto
Grzegorz Kociuba - Poeta z sąsiedniej klatki - o wierszach Wojciecha Banacha
     mówię i piszę o tym wprost
     oraz miedzy wierszami

     Wojciech Banach


Wojciech Banach (ur. 1953 r.) debiutował książką poetycką Chwilowy obraz świata w 1977 roku. Wygląda więc na to, że metrykalnie i generacyjnie trzeba go sytuować wśród Nowych Roczników zwanych też pokoleniem Nowej Prywatności. Nowe Roczniki konstruowały swój światoobraz i swoją estetykę w opozycji do Nowej Fali. Jeden z krytyków tej formacji pisał:

W poezji następców Nowej Fali nastąpiła wyraźna zmiana perspektywy oglądu świata (…). Myślę tu o zdecydowanej dominacji „perspektywy indywidualnej”, o jednostkowym, indywidualnym przeżywaniu świata, poszukiwaniu we własnej wizji rzeczywistości tych elementów, które ją różniły od obrazu utrwalonego w wyobrażeniach i zapisach innych. [Maciej Chrzanowski, „Przeżyć i być czystym…” (w:) Poeta jest jak dziecko. Nowe Roczniki. Antologia, MAW, Warszawa 1987, s. 376-377]

Poezja Nowej Fali, przynajmniej do połowy lat siedemdziesiątych, była głosem protestu wobec opresyjnego państwa. Nic więc dziwnego, że często operowała bohaterem zbiorowym oraz używała „cudzego słowa” (PRL-owska propaganda, publicystyka, telewizja, radio), by demaskować kłamstwo zideologizowanej rzeczywistości. Chodziło nie tylko o wyraziście, mocno artykułowany głos protestu, ale także o przedstawienie tego, czego przedstawiać nie było wolno, co inkryminowano i eksmitowano na margines, bo psuło wizerunek socjalistycznego państwa i społeczeństwa. Można więc powiedzieć, że siła rażenia nowofalowej poezji brała się w dużej mierze z wyraźnie obecnego i definiowanego wroga. Wróg stawał się „gwarantem pokoleniowości” (określenie Andrzeja Kaliszewskiego), bowiem z jednej strony cementował środowiska, z drugiej ułatwiał wyprofilowanie języka i poetyki.

Poeci wchodzący do literackiego obiegu około połowy lat siedemdziesiątych zdawali sobie sprawę nie tylko z siły Nowej Fali (wyrazistość zbiorowego głosu, społeczny rezonans poezji, krytyka rzeczywistości, interwencyjność), ale także ze słabych stron tej intelektualnej, estetycznej, aksjologicznej propozycji (pomijanie jednostkowych racji, brak wrażliwości na indywidualny los, prymat makroskali nad mikroskalą, minimalizowanie funkcji autotelicznych literatury). Nic więc dziwnego, że w swoich wierszach starali się odkrywać człowieka codziennego i prywatnego, czyniąc z przestrzeni mikro (mieszkanie, dom, grupa przyjaciół) obszar autentycznych, niezafałszowanych relacji i wartości. Poeci Nowych Roczników podjęli:

(…)próbę zbudowania wizji ludzkiego losu na zupełnie innej płaszczyźnie, odrzucając to wszystko, co dzieje się w społecznej makroskali, co rozgrywa się poza świadomością jednostki i jej indywidualnym losem. To, co zewnętrzne, miało się dotąd pojawiać jako refleks w świadomości bądź coś, co bezpośrednio jednostkę, tę konkretną jednostkę, jaką jest podmiot mówiący, dotyka. [Andrzej K. Waśkiewicz, „Notatki o światopoglądzie” (w:) Dzieł. Cyt. s. 394]

Niewiara w siłę głosu zbiorowego powodowała, że młodzi autorzy niejako od razu musieli podjąć pisanie na własny rachunek. Wypracowywali języki podmiotowe, a nie dopasowywali swoich głosów do pokoleniowej dykcji. Ta ostatnia, po prawdzie, nigdy się wśród nich nie wykrystalizowała. Nic więc dziwnego, że jeden z krytyków tej formacji pisał na początku lat osiemdziesiątych:

Młoda poezja, w przeciwieństwie na przykład do Nowej Fali, nie ma własnych, stale powtarzających się fascynacji tematycznych, obrazów, rekwizytów pojawiających się w wielu wierszach różnych poetów czy też nawet zarysu zbiorowej poetyki. [Maciej Chrzanowski, Próg możliwości, szkice krytyczne, MAW, Warszawa 1982, s. 7]

Garść informacji przytoczonych powyżej może okazać się pomocna podczas lektury nie tylko dwóch najnowszych tomów Wojciecha Banacha: Nie tylko aniołowie (2009) oraz Mężczyzna z sąsiedniej klatki (2010), ale także Wyboru wierszy opublikowanego w 2004 roku. Najkrócej mówiąc, idzie o to, że w poezji bydgoskiego autora wciąż obecna jest Nowa Fala i Nowa Prywatność. Z jednej strony Banach jest poetą „reaktywnym”, zaangażowanym, społecznym, z drugiej medytacyjnym, zdystansowanym, prywatnym. Pisze wiersze, w których mówi w imieniu zbiorowości oraz prezentuje „zespolonego bohatera”, ale też takie, które rozgrywają się w czterech ścianach pokoju czy mieszkania, a ich tematem jest codzienne życie domowników. Warto może prześledzić bliżej, jak te dwie postawy, estetyki, aksjologie współistnieją w najnowszych książkach Wojciecha Banacha.

Perspektywę bohatera zbiorowego widać wyraźnie w poniższych wersach:

     Urodzony między innymi lecz wśród
     nie różniących się między sobą ubarwieniem
     w połowie lat pięćdziesiątych brak kolorów
     był powszechnym zjawiskiem oprócz
     czerwieni królował Popiel władca umysłów
     zwany często szarością życia
     (…)
     Tak między innymi wyglądała młodość
     idąca równym krokiem w rytm
     szkolnej orkiestry dętej w blasku
     wyczyszczonych sidolem trąb układał się
     pierwszy wiersz skrzywiony z obrzydzenia
     między innymi bardzo podobnymi

     „Między innymi – rozdział I” z tomu Nie tylko aniołowie

Bez trudu odnajdziemy tu cechy wiersza nowofalowego; wypowiadanie się w imieniu zbiorowości, mówienie wprost, rozpoznawalne rekwizyty i sytuacje autorytarnego systemu, demaskowanie kłamstwa ideologii. Ciekawą rzeczą w poezji Banacha jest jednak nie tyle to, że powołuje się na Nową Falę, prowadzi z nią swój dialog/spór, ważniejsze wydaje się to, iż z powodzeniem stosuje „strategie nowofalowe” do demaskowania solidarnościowego kombatanctwa, a także kultury masowej oraz mechanizmów władzy, pieniądza, sukcesu:

     niedawno dowiedziałem się
     że dla prawdziwych twórców
     wolności i niepodległości
     którzy spali na innym jedynie słusznym styropianie
     stałem się statystyczną
     starszą kobietą bez wykształcenia
     mieszkającą na ścianie
     wschodniej

     „Pamięć i statystyka” z tomu Nie tylko aniołowie

     Mój ulubiony zespolony bohater pochodzi z różnych bajek
     (…)
     Ma piękne karty w życiorysie lecz gra nimi jak szuler
     Choruje na selektywną amnezję i fobie małych ludzi
     Jednym tchem wykrzykuje mołojeckie hasła o dorzynaniu
     watahy i chwali się utworzeniem prywatnej strefy zdekomunizowanej
     (…)
     Kocha szybkie samochody sponsorów i własne duże
     Pieniądze które szczęścia nie dają ale utrwalają każdą władzę

     „Ulubiony bohater” z tomu Nie tylko aniołowie

Z kolei chwyt „cudzego głosu” zastosował poeta w wierszu „Ankieta” z tomu Mężczyzna z sąsiedniej klatki, w którym ankietowe pytania obnażają infantylizm kultury masowej, ale też jej uwodzicielską siłę, polegającą na schlebianiu niskim instynktom i pospolitym gustom.

Ale Banach jest również poetą kameralnym, który obserwuje i zapisuje dzianie się własnej prywatności, ale też prywatności sąsiadów z klatki, bloku, dzielnicy. Człowiek, jaki wyłania się z tych zapisów, jest zarazem delikatny i chamski, czuły i brutalny, wielkoduszny i małostkowy. Bydgoski poeta stara się przede wszystkim tak postrzeganego człowieka rozumieć. Próbuje uchwycić motywacje jego poczynań, swoistość przeżywania świata i myślenia o nim, przyczyny życiowych porażek. Pragnie zapisać chwilowość, momentalność gestu, rozmowy, spotkania w przekonaniu, że właśnie tak przejawia się najpełniej prawda jednostkowego istnienia:

     Pani Danka
     lubi rozmawiać o architekturze
     starej i współczesnej Bydgoszczy
     (…)
     kilka razy w tygodniu
     wymieniamy krótkie żartobliwe uwagi i spostrzeżenia
     o bieżących wydarzeniach w bydgoskiej kulturze

     a potem pani Danka poważnieje
     zabiera worki ze śmieciami
     i przechodzi do następnej
     sekcji

     „Pani Danka”

Kompozycja tomu Mężczyzna z sąsiedniej klatki jest klamrowa. Otwiera i zamyka książkę motyw/sytuacja przebywania w kuchni, a więc w przestrzeni kameralnej, prywatnej. Ta mała przestrzeń jest zarazem uniwersalna, bowiem rozgrywają się w niej z dnia na dzień, z roku na rok sprawy podstawowe, a przy tym zwyczajne, fundamentalne, a codzienne. Takie miejsca – zdaje się podkreślać poeta – są dla każdego z nas najważniejsze, bo to w nich dzieje się i rozstrzyga nasze życie.

Wojciech Banach jest dla mnie poetą zdrowego rozumu, osobą obdarzoną czujnym okiem, krytyczną inteligencją, mądrą empatią. Jest to poeta, który solidnie przepracował tradycję Nowej Fali i Nowej Prywatności, ale też sumiennie odrobił lekcję Herberta i Różewicza. Konsekwencje tego są takie, że dopracował się wiersza, który cechuje rzeczowość, konkretność, precyzja, a zarazem artykulacyjna pojemność, pozwalająca skutecznie i wiarygodnie zapisywać wielopostaciowość i wielogłosowość świata.


Wojciech Banach, Nie tylko aniołowie, Galeria autorska Jan Kaja, Jacek Soliński, Bydgoszcz 2009, ss. 56.

Wojciech Banach, Mężczyzna z sąsiedniej klatki, Galeria autorska Jan Kaja, Jacek Soliński, Bydgoszcz 2010, ss. 82.



Komentarze
Piotr Jończyk dnia 17.07.2011 13:00
W poezji wolę odkrywać sam siebie , niż siebie u innych

Piotr Jończyk
Dodaj komentarz
Zaloguj się, żeby móc dodawać komentarze.
Pajacyk
[www.pajacyk.pl]
Logowanie
Nazwa Użytkownika

Hasło



Nie jesteś jeszcze naszym Użytkownikiem?
Kilknij TUTAJ żeby się zarejestrować.

Zapomniane hasło?
Wyślemy nowe, kliknij TUTAJ.
Aktualności
Szacunek dla tych, k...
Jubileusz
XII OKP im. Michała ...
OKP Festiwalu Litera...
VII OK Poezji dla Dz...
OKP "Środek Wyrazu" ...
XVIII Konkurs Litera...
REFLEKSY XVII Ogólno...
XXXIX OKL im. Mieczy...
Wyniki XLIV OKP "O L...
Użytkownicy
Gości Online: 22
Brak Użytkowników Online

Zarejestrowanych Użytkowników: 6 439
Nieaktywowani Użytkownicy: 0
Najnowszy Użytkownik: chimi

nie ponosimy żadnej odpowiedzialności za treść wpisów
dokonywanych przez gości i użytkowników serwisu

PRAWA AUTORSKIE ZASTRZEŻONE

copyright © korgo sp. z o.o.
witryna jako całość i poszczególne jej fragmenty podlegają ochronie w myśl prawa autorskiego
wykorzystywanie bez zgody właściciela całości lub fragmentów serwisu jest zabronione
serwis powstał wg pomysłu Piotra Kontka i Leszka Kolczyńskiego

72439931 Unikalnych wizyt

Powered by PHP-Fusion v6.01.7 © 2003-2005